انواع آجر و کاربرد آن

آجر چیست؟

آجر یکی از مصالح ساختمانی است که با توجه به عکس آجر در عصر حاضر ظاهر شکیل تری یافته است و به غیر از ساخت بنا در دکوراسیون داخلی هم کاربرد دارد . آجرها در سایز و فرم های گوناگون تولید می شوند و این گوناگونی و هماهنگی آجر با سایر مصالح به کار گیری آن در طاق های گنبدی و قوسی را راحت تر کرده است. در اصل آجر در قیاس به دیگر مصالح ساختمانی بیشترین کاربرد و استفاده را دارد. به همین دلیل از مهم‌ترین مزایا استفاده از آجر در اکثر پروژه‌های ساخت و ساز می‌توان به هزینه مقرون‌به‌صرفه اشاره کرد. 
” آجر “ به خشت‌هایی گفته می‌شود که احکام یا فرامین دولتی بر روی آن نوشته می شد و بوسیله پختن این خشت‌ها، نوشته‌ها را بر روی آن پایدار می‌کردند. مشخص نیست که آجر برای اولین بار از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته‌ است؛ گمان می شود انسان‌های اولیه با مشاهده پخته شدن گل مجاور اجاق‌ گاز خود و دیدن اینکه گل پخته شده سخت تر از کلوخه‌های کنار خود می‌گردید ، پی به خواص و روش تهیه آجر برده باشند. آجر همچنین به عنوان یکی از مصالح ساختمانی از دیر باز مورد استفاده بوده‌ است.

تاریخچه استفاده از آجر در ایران 

مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد. از بناهای باستانی مشهوری که در ساخت آن از آجر استفاده شده می‌توان به طاق کسری اشاره کرد. مثال دیگر کف دالان مسجد جامع اصفهان است که به وسیله آجرهایی مفروش شده‌است که در زمان ساسانیان برای ساخت آتشکده بکار رفته بود. به ‌طور کلی کاربرد آجر در طول تاریخ ایران بسیار گسترده بوده و بناهای بی شماری اعم از آتشکده، مسجد، ساختمان‌های مسکونی و … به وسیله آجر در ایران ساخته شده‌اند. در حال حاضر با توجه به بالا رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت این نوع ساختمان‌ها مقدور نیست و از اسکلت‌های فلزی یا بتنی استفاده می‌شود؛ ولی از آجر نما برای نماسازی استفاده می‌شود یا در قسمتی از سالن و سایر فضاها آجر را بطور نمایان بکار می‌برند.

مصالح آجری بعنوان یکی از قدیمی ترین مصالح ساختمانی در صنعت ساخت و ساز شناخته می شود که در اکثر نقاط مختلف دنیا از جمله کشور ما، ایران، رواج بسیاری دارد. از آنجا که قسمت وسیعی از ساختمان‌های روستایی و بناهای تاریخی در ایران به صورت سازه‌های آجری می‌باشند. آجر ارزش پایدار را ارائه می‌دهد و پوسیدگی، چروک و یا نیاز به رنگ آمیزی ندارد و هرگز توسط موریانه ها خورده و پاره نخواهد شد.

انواع آجر و کاربرد آن

انواع مختلف آجرها و کاربرد گسترده آن در سازه‌ها

واحدهای اندازه‌گیری و شکل‌های مختلف آن، در ساختارهای زیبا در مورد هر سبک معماری، اعم از استعماری به ویکتوریا به پست مدرنیستی منجر شده است. این یکی از معدود مواد است که واقعا با گذشت زمان بهتر می‌شود. آجر همچنین سر و صدا را جذب می‌کند و یک مزیت آکوستیک نسبت به سایر مواد به ویژه در مناطق پر جمعیت متراکم را به آن می‌دهد. شاید به همین دلیل است که خوانندگان تبلیغات برای خانه‌های “تمام آجری” را بسیار بیشتر از تبلیغات در محله‌های “تمام وینیل” یا “تمام EIFS” مطالعه می‌کنند.

آجرها براساس جنس و سایز آن‌ها استفاده‌های مختلفی در ساختمان دارند. از کاربردهای آن می‌توان به کفپوش، دیوارپوش و دیوارکشی اشاره کرد. گوناگونی زیاد این کالا ، انتخاب‌های بسیاری را پیش روی مشتریان گذاشته است و آن‌ها این امکان را دارند که براساس سلیقه خود آجر مد نظر را گزینش کنند.
آجرها با فرمی توپر، توخالی، مشبک و سوراخ‌دار تولید می‌شوند. آجر توپر استحکام زیادی دارد و جهت ساخت دیوارهای باربر به کار برده می‌شود. آجر توخالی و سوراخ‌دار سوراخ‌های زیادی دارد و آجر مشبک منفافذ زیادی دارد و به شیوه پرسی تولید می‌شوند. آجرها از لحاظ کاربرد به انواع آجر نما، آجر مهندسی و آجر معمولی طبقه بندی می‌شوند.
شیوه آماده کردن آجر دستی و یا ماشینی است. این سبک آجر بی اندودکاری نصب می‌گردد. آجر مهندسی با آجر معمولی فرق دارد. شکل این آجر نیمه شفاف بوده و استحکام آن به خاطر تراکم بیشتر، زیاد است. قابلیت تحمل بار زیاد از خصوصیات خاص این سبک آجرها به‌شمار می‌آید. آجر معمولی هم جهت امور ساختمانی به کار برده شده و به روش ماشینی یا دستی ساخته می‌شود. جنس این مصالح پر کاربرد می‌تواند از نوع لعابی، سفالی، نسوز، ماسه آهکی، فشاری و ماشینی باشد.

شرح انواع آجر با عکس آجر

۱ ـ آجرهای رسی :

• آجر معمولی
• نما
• مهندسی

۲ ـ آجر ماسه ـ آهك

۳ ـ آجرهای نسوز

عکس آجر نسوز

۴ ـ آجرهای بتنی

عکس آجر بتنی

۵ ـ آجرهای مخصوص

عکس آجرهای مخصوص

آجر لعابی

لعاب کاری یکی از شیوه های روکش کردن آجر است که از آن در مقابل عوامل گوناگون نگهداری می کند. امکان دارد آجر در برابر رطوبت، فرسایش، هوازدگی، مواد شیمیایی و تحولات آب و هوایی قرار بگیرد اما لعابی که بر آن قرار داده می شود نقش لایه نگهدارنده را بازی کرده و سبب افزایش طول عمر آن می شود.آجر لعابی در رنگ ها و سایز های مختلف ساخته و به بازار ارائه می گردد.

به این خاطر می توان آن را برای تزئین دکوراسیون داخلی و بیرونی ساختمان به کار برد. این آجرها با رنگ هایی مانند آبی، قرمز، نارنجی، قهوه ای، سورمه ای و … لعاب داده می شوند و زیبایی شگفت آوری به محیط می دهند. این آجرها اکثرا در طراحی های سنتی به کار برده می شوند. لعاب کاری سبب افزایش استحکام آجر می شود و از آن در برابر صدمات احتمالی محافظت می کند. هزینه پرداختی برای آجر لعابی در قیاس با آجر معمولی بیشتر است.

آجر ماشینی

این آجرها دارای سوراخ هستند و اگر از این اجر ها استفاده شود سوراخ های آن مملو از ملات می شود تا استحکام و مقاومت سازه زیادتر شود. تعداد سوراخ های قرار داده شده بر آجر ماشینی ۸ الی ۱۰ عدد است. معمولا برای ساخت دیوار و در زمان سفت کاری از آجر ماشینی به خاطر مقاومت زیاد آن استفاده می شود. ملاتی که در سوراخ های این آجر قرار داده می شود استحکام آن را زیاد تر می‌کند. این آجر هزینه مناسبی داشته و امکان کاربرد آجر در همه پروژه های ساختمان سازی را دارد.

آجر ماسه آهکی

آجر ماسه آهکی از سیلیکات کلسیم تولید می‌گردد و بیشتر در پی سازی ساختمان به کار برده می‌شود. مقاومت فشاری این آجر زیاد است، به این خاطر ظرفیت باربری آن هم زیاد بوده و آن را در تولید دیوارهای حائل و حمال به کار می برند. آجرهای ماسه آهکی به خاطر مصرف رنگدانه در ساخت آن‌ها، رنگ‌های گوناگونی داشته و از لحاظ ظاهری شکیل می‌باشند. مقاومت این آجرها زیاد است و سایز و فرم هماهنگ آن ها اجرای دیوار را به سهولت امکان پذیر می‌کند، به غیر از این مقدار پرتی این مصالح خیلی کم است. محصول ماسه آهکی عایق مطلوبی جهت پیشگیری از خروج گرما از ساختمان در زمستان و جلوگیری از ورود آن در تابستان است و آسایش و راحتی را برای ساکنین به دنبال دارد.

آجرهای نسوز

محصول آجر نسوز از بروزترین گونه‌های آجر است که به خاطر امتیازات زیاد آن در ساختمان‌های عصر حاضر به کار برده می‌شود. این آجر یک عایق حرارتی بوده که به غیر از ممانعت از هدر رفتن انرژی، در مقابل گرما و حرارت هم استحکام زیادی دارد. آجر نسوز ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خود را در درجه حرارت بالا از دست نمی‌دهد، به این خاطر آن را برای پوشش دیوار درونی شومینه به کار می‌برند.
عمر طولانی، ماندگاری و مقاومت، جذابیت و پایداری رنگ از خصوصیات برجسته این آجر است که آن را به مطلوبت‌ترین انتخاب برای معماران و تولیدکنندگان تبدیل کرده است. این سبک آجر در مقابل فرسایش، خراشیدگی، حرارت، اشعه آفتاب، رطوبت و تغییرات آب و هوایی استحکام زیادی دارد و به خاطر استفاده مواد معدنی در تولید آن یک آجر عالی جهت مصارف ساختمانی به حساب می‌آید. قیمت آجر نسوز در قیاس با دیگر آجرها زیادتر است.

آجر نما

یکی دیگر از انواع آجرها، آجر نما بوده که همان گونه که از اسم آن مشخص است این آجر را برای طراحی نما به کار می برند. خصوصیاتی که آجر نما باید داشته باشد عبارتند از : استحکام در مقابل گرما، رطوبت و نفوذ آب. آجر نسوز نوعی آجر است که می‌شود آن را به عنوان آجر نما به کار برد.

کاربرد تزئینی آجر در منزل

طراحی داخلی ساختمان مجموعه‌ای از هنر، فن و دانش است که به کمک عناصر خود سعی در ایجاد فضایی بهینه با زیبایی هرچه تمام‌تر و همچنین مطابق با سلیقه مالک ساختمان است. امروزه با کاربرد از آجر نما در طراحی داخلی فضاهایی بسیار جذاب ارائه می‌گردد. نکته قابل توجه در مورد استفاده از آجر نما در داخل منزل همخوانی آن با سبک مدرن و همچنین کلاسیک است. یک فضای مدرن با دیوار آجری در حال حاضر به گرایشی پر طرفدار در میان عموم تبدیل شده است. هیچ چیز در دکوراسیون داخلی مانند یک دیوار آجری نمی‌تواند محیط طبیعی را به داخل منزل بیاورد و فضاها را گرم و دلپذیر کند.
در خانه‌های ایرانی دیوارها اکثرا با گچ سفید پوشانده می‌شوند که به مرور، یکنواخت و کسل کننده بنظر می‌رسند تا جایی که حتی پوشاندن آن با کاغذ دیواری و انواع استیکرها این ضعف را پوشش نمی‌‌دهد. بهترین راه حل برای رفع این مشکل استفاده از دیوار آجری است. درست مانند کاغذ دیواری و استیکر حتما نیاز نیست تمام دیوارها را به بافت آجری تغییر حالت داد بلکه به راحتی می‌توان فقط یکی از دیوارها را انتخاب و با آجر تزیین نمود. دیوار آجری دراتاق نشیمن می‌تواند با هر نوع چیدمانی متناسب شود. بافت خشن دیوارهای آجری در تضاد آشکار با مبلمان نرم و دیگر مصالح داخل خانه باعث ایجاد ظاهری جذاب می‌شود. کاربرد آجر با طیف رنگی قرمز، می‌تواند گرمی را به داخل منزل بیاورد و انتخاب مناسبی برای پوشش دیوارها در مناطق سردسیر است.

کاربرد تزئینی آجر در منزل

آجر پزی

آجر پزی یعنی گرفتن آب شیمیایی خاك رس به طوری‌كه هیدرو سیلیكات آلومینیم به سیلیكات آلومینیم تبدیل شود. در نتیجه خشت دارای استقامت شده و نیروی فشاری تا حدود ۱۰۰ كیلوگرم بر سانتیمتر مربع را تحمل می‌کند. این عمل به وسیله حرارتی در حدود ۹۰۰ درجه سانتیگراد انجام می‌شود. بدین طریق كه تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد آب فیزیكی خشت خشك شده و تا این درجه آب شیمیایی خاك رس متصاعد می گردد و تا ۹۰۰ درجه ذرات خاك رس شروع به خمیری شدن نموده و بدین طریق دانه های شن و ماسه درون خشت را به هم می چسباند و آجر بدست می آید.

آجر پزی

رنگ آجر

همان طور که گفته شد مواردی از جمله کیفیت و مقاومت، به شرایط پخت و کانی‌های آن وابسته است. رنگ نیز از جمله مواردی بوده که وابسته به شرایط پخت و ترکیب مواد اولیه خواهد بود.

آجر قرمز رنگ

اگر آجر با فاصله از هم در کوره چیده شود و میزان سوخت کنترل شود و پخت در شرایط اکسیدان باشد آهن به اکسید و هیدروکسید تبدیل می‌شود. سپس بخشی از آن وارد شبکه مولیت شده و مابقی به صورت هماتیت که قرمز رنگ است تبدیل شده و باعث قرمزی آجر می‌شود و درجه قرمزی وابسته به درجه و دمای پخت آن است.

آجر قرمز

آجر آبی رنگ:

اگر آجر ها در حالت احیایی پخته شود و درجه حرارت در مرحله نهایی پختن بالا برده شود و آجرها نزدیک به هم در کوره چیده شده باشد آهن به ایلمنیت و سیلیکات‌های آهن دو ظرفیتی تبدیل شده آجر آبی رنگ می‌شود.

آجر آبی

آجر زرد رنگ :

در صورتی که پخت در شرایط احیایی باشد و میزان Cao بیشتر از اکسید آهن باشد آجر زرد رنگ می‌شود و اگر این آجر در شرایط معمولی پخته شود آجر کرم رنگ می‌شود.

آجر زرد